Türkiye Ekonomisinde Döviz Mevduatının Artışı ve Bölgesel Dağılım
Türkiye Ekonomisinde Döviz Mevduatının Artışı ve Bölgesel Dağılım
Türkiye'de iç ve dış gelişmelerin yol açtığı belirsizlik ve güven kaybı nedeniyle ekonomide kırılganlığın arttığı yılın ilk çeyreğinde, ülke genelinde mevduatta dövizin payı yükseldi. Özellikle İstanbul, toplam yurt içi mevduatın yarısına sahip olmasıyla dikkat çekmektedir. Aksaray, döviz mevduatındaki artışla birlikte en dolarıze il olma unvanını korumaktadır.
Mevduatta Döviz Oranı ve Artışlar
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre, yurt içi yerleşiklere ait toplam mevduat, ilk çeyrekte yüzde 12,2 oranında artarak 19 trilyon 711,6 milyar liraya ulaştı. Bu artışın büyük kısmı döviz hesaplarından kaynaklandı. TL mevduat hacmi ise cari olarak yüzde 7,3 oranında artarken, TÜFE bazında yüzde 10,06 olan enflasyona göre reel olarak yüzde 2,6 daralma yaşandı.
Döviz mevduatının kur farkı dahil TL cinsinden tutarı ise yüzde 22,2 oranında büyüyerek 1 trilyon 274 milyar liraya ulaştı. Aralık 2024 sonunda toplam mevduat hacminin yüzde 32,6’sını oluşturan döviz tevdiat hesaplarının payı, ilk çeyrekte 3 puan artışla yüzde 35,5’e çıktı.
İstanbul'un Mevduat Hacmi ve Önemi
İstanbul, Türkiye nüfusunun yüzde 18,3’ünü barındırmakta ve toplam mevduatın yaklaşık yarısına sahip bulunmaktadır. Mart sonu itibarıyla toplam yurt içi mevduatın yüzde 45,6’sı bu ilde bulunmaktadır. İstanbul, 5 trilyon 745,6 milyar lira ile toplam yurt içi TL mevduatın yüzde 45,2’sine ve 3 trilyon 248,3 milyar lira ile döviz mevduatının yüzde 46,4’üne sahip durumdadır.
İlk çeyrekte İstanbul’un TL mevduatı yüzde 6 artarken, döviz mevduatındaki artış yüzde 26,1’e ulaşmıştır. Böylece toplam mevduatı yüzde 12,5 artış göstermiştir. Mart sonu itibarıyla ilin toplam mevduat hacminin yüzde 36,1’ini döviz mevduatı oluşturmaktadır.
Diğer İllerin Mevduat Durumu
İstanbul’un ardından, toplam mevduat hacminde Ankara 2 trilyon 593,3 milyar lira ile ikinci sırada yer almaktadır. Ankara’nın mevduat hacminde dövizin payı yüzde 34,7 düzeyindedir. İzmir ise yüzde 32,2’si döviz olmak üzere 1 trilyon 93,3 milyar liralık mevduatla üçüncü sıradadır.
Antalya, 634,5 milyar lira, Bursa 513,4 milyar lira ve Kocaeli 381,9 milyar lira ile en fazla mevduata sahip iller arasında yer almaktadır. Yurt içi mevduatın yüzde 77,8 oranındaki yaklaşık 13 trilyon liralık bölümü bu on ilde bulunmaktadır.
Kişi Başı Mevduat Farklılıkları
Mart 2025 itibarıyla Türkiye genelinde kişi başına ortalama 148 bin 313 lira TL mevduat ve 81 bin 788 lira döviz mevduatı düşmektedir. Marmara bölgesi, kişi başına 256 bin 58 lira TL mevduat ile ilk sıradadır. Bu bölgeyi İç Anadolu, Ege ve Akdeniz izlemektedir.
Kişi başına ortalama mevduat miktarının en yüksek olduğu Marmara ile en düşük olduğu Doğu Anadolu arasında 6 katlık bir fark bulunmaktadır. İstanbul, kişi başına düşen ortalama mevduat miktarında 572 bin 797 TL ile 81 il içinde ilk sırada yer alırken, Tunceli 162 bin 127 lira ile onuncu sıradadır.
Aksaray'ın Döviz Payı ve Ekonomik Durumu
Aksaray, toplam mevduatı içinde dövizin payı en yüksek il olarak dikkat çekmektedir. Mart sonu itibarıyla Aksaray’ın 56,6 milyar lira olan toplam mevduatının yüzde 48,8’ini döviz hesapları oluşturmaktadır. Aksaray’ın mevduatındaki döviz payı, 2024 sonunda yüzde 48,2 düzeyindeydi.
Döviz mevduatında Aksaray’ı, yüzde 47,2 ile Bingöl, yüzde 46,7 ile Elâzığ ve yüzde 46,5 ile Bayburt takip etmektedir. Bu durum, Aksaray’ın ekonomik yapısının döviz hesaplarına olan bağımlılığını göstermektedir.
Marmara Bölgesi'nin Mevduat Hacmi
Toplam yurt içi mevduatın yüzde 54,1’i Marmara bölgesinde bulunmaktadır. Bu bölge, İstanbul’un yanı sıra Kocaeli ve Bursa gibi illeri de kapsamaktadır. Marmara’nın, mart sonu itibarıyla 10 trilyon 660,3 milyar lira olan mevduat hacminin 6 trilyon 798,3 milyarını TL, 3 trilyon 862 milyarını döviz cinsi mevduatlar oluşturmaktadır.
Yurt içi mevduatın dağılımında Marmara’yı, İç Anadolu ve Ege bölgeleri izlemektedir. İç Anadolu, büyük bölümü Ankara’ya ait olmak üzere 3 trilyon 543,5 milyar liralık hacim ile yüzde 18 paya sahiptir. Bu durum, Türkiye’nin ekonomik yapısındaki bölgesel farklılıkları gözler önüne sermektedir.